Een reinstrijk maken - gist opkweken

Voor de gevorderde brouwer is het mogelijk om met beperkte middelen een gist te kweken door middel van een reinstrijk. De bedoeling van een reinstrijk is het selecteren van enkele gistcellen om zodoende een zuivere stam op te kweken. In dit artikel beschrijf ik de manier waarop ik dit gedaan heb, als experiment en om mijn microbiologie-practica weer eens terug te halen. Er volgen leermomenten en die kan ik meenemen in volgende gistexperimenten.

In het boek 'Yeast' door White en Zainasheff staat een mooi stuk over het reinstrijken van gisten en hoe je hieruit een giststarter kunt maken. Het begint allemaal met een gist(slurry). Hieruit worden enkele gistcellen geselecteerd en verder gekweekt. Als er tijdens het gebruik van een gist een infectie is opgetreden kan je hiermee ook de gist weer zuiver opkweken. Natuurlijk zijn de voorwaarden hiervoor dat je de mogelijkheid hebt om hygiënisch te werken.

Voor de voedingsbodem heb ik de volgende ingrediënten gebruikt:

• 500 ml wort van moutextract van 1040
• een mespuntje gistvoeding
• enkele druppels melkzuur
• 5 gram agar 

Dit heb ik enkele minuten laten doorkoken, zodat de agar daarna goed zal stollen. Het koken heb ik in een Duran fles gedaan in de magnetron. Hierin kan je de voedingsbodem koken, de dop erop draaien en zit je niet met overbrengen in de fles. Doe de fles niet te vol zodat het niet overkookt. 
Voor een optimale desinfectie van het opkweekmedium en de materialen is eigenlijk een snelkookpan/autoclaaf nodig. Hierbij wordt de temperatuur hoger dan 100°C en zullen micro-organismen worden afgedood. Helaas heb ik die niet en heb ik de gebruikte pipetten, platen en reageerbuizen in een hete 2% NaOH oplossing gedesinfecteerd. 

Hierna zijn de reageerbuizen en petrischalen gevuld met de agar. Dit is gebeurd naast een brandende gaspit om zodoende organismen uit de lucht uit te sluiten. Om er helemaal zeker van te zijn dat er niet per ongeluk een organisme is binnengeslopen, heb ik de platen en de buizen nog een paar minuten in de magnetron verhit, totdat het aan de kook was. Daarna nog een paar minuten laten koken. De voedingsbodem stolt wanneer deze afkoelt en vormt een mooie vaste gel. Doordat er in het wort nog wat eiwitvlokken aanwezig waren, zijn deze te zien in de gel. Dat is alvast een verbeterpunt voor de volgende keer. 

Na het stollen is er een zogenaamde strijkplaat gemaakt. Met een entnaald (een staaldraad met een klein oogje) neem je een monster uit de gistslurry. Met de entnaald breng je met een aantal strepen de gist over op de plaat. Door elke keer dwars op de strepen nieuwe strepen te trekken, creëer je losse koloniën op de plaat. In het plaatje rechts is dit te zien (dit is geen plaatje van br. de Watertoren). Uiteindelijk wil je voor een reinstrijk losse koloniën selecteren en daarmee verdergaan. Na een dag kun je al een patroon zien, waar de strepen zijn getrokken. Hier zijn witte puntjes te zien. Na 2-3 dagen op kamertemperatuur zijn wat losse koloniën te zien. Na een aantal dagen kun je hieruit gaan overbrengen op schuine reageerbuizen. Een  van de petrischalen heb ik geen gist in overgezet als een soort blanco. Als deze schoon blijft, heb ik voldoende hygiëne toegepast.

De schuine reageerbuizen zijn gemaakt met dezelfde agar als de petrischalen. Na het vullen van de buizen, leg je de buizen schuin, zodat de agar schuin stolt en er meer oppervlak aanwezig is. Voor het vervolg werk je het beste naast een open vlam van een bunsenbrander of in mijn geval naast een grote brandende gaspit, zodat de lucht steriel is. 

Selecteer op de petrischaal een kolonie die er wit en rond uitziet. Laat doorzichtige of anders gekleurde koloniën zitten. Wanneer er schimmel te zien is, is de plaat eigenlijk niet te gebruiken. Het is een teken van slechte hygiëne.Verhit de entnaald in een vlam totdat deze gloeiend heet is. Steek de punt in de agar om hem af te koelen. Neem daarna een kolonie, je hoeft geen zichtbare klontjes gist te zien. Als je maar ziet dat er wat op zit. Daarna open je de reageerbuis en breng je de naald tot het diepste punt in de buis. Maak dan een heen-en-weer gaande beweging terwijl je naar boven gaat. Na een zichtbare uitgroei van de gist, kun je deze goed afsluiten met bijv. Parafilm of tape en in de koelkast bewaren. De houdbaarheid hiervan is ongeveer 4-6 maanden in de koelkast. Daarna zal er overge-ent moeten worden op nieuwe schuine buizen.

 Naar aanleiding van het praktische gedeelte, zijn er een aantal verbeterpunten naar voren gekomen die in een volgend experiment meegenomen gaan worden. Op de controlebuizen en platen is er na een week geen uitgroei te zien.