Gysbrecht - Gruitbier

Voordat men ontdekte dat hop een fantastische smaak aan bier geeft, werden er kruiden gebruikt om bier smaak te geven. Of eigenlijk om het zuur en wrangigheid enigzins te maskeren. Er werd van alles in gebruikt: van gagel, thijm, rozemarijn tot kruiden met enigzins kwalijke eigenschappen zoals absinth en bijvoet. Elke stad of brouwerij had zijn eigen gruitsamenstelling en dit werd strikt geheim gehouden. 

Op internet en in boeken is er informatie te vinden van kruiden en specerijen die vaak gebruikt werden. De combinatie van het bittere duizenblad (Achillea millefolium), gagel, slangenkruid, laurierbes en hars in verschillende samenstellingen wordt vaak genoemd als de basis van gruit. Andere bronnen spreken daarbij van Bijvoet (Artemisia vulgaris),  Hondsdraf (Glechoma hederacea), heide (Calluna vulgaris), Horehound (Marrubium vulgare). Omdat de receptuur van gruit niet vastgelegd was, kan de exacte samenstelling niet worden vastgesteld.

Zo'n beetje het hele kruidenrek werd er ingegooid en iedereen deed het weer net even anders, dit werd natuurlijk bepaald door beschikbaarheid in de regio en traditie. Een kleine inventarisatie van de gevonden kruiden op Internet die in recepten voor gruitbier worden gebruikt, zijn bilzekruid, jeneverbessen, gember, karwijzaad, anijszaad, nootmuskaat, kaneel en ook hop.

Zelf gruit samenstellen

Is het tegenwoordig nog mogelijk om een goede gruit te maken? Op internet zijn de meeste kruiden gelukkig wel verkrijgbaar. Duizendblad is zo gevonden, maar gagel is bijna niet te vinden, behalve heel duur en in een obscure webshop in Schotland met een website uit 1982. Goede brouwcollega Seed7 had gelukkig een privévoorraad aan gagel en gagelblad liggen. Verder zijn veel kruiden gewoon in de winkel te vinden.

Voor een inschatting van de smaak en intensiteit van de kruiden, zijn de onderstaande kruiden met heet water getrokken en aan een smaaktest onderworpen. De kruiden met een • zijn hierbij goedgekeurd.  

Duizendblad - bitter, kruidig, kamille, eucalyptusassociatie, apotheek •
Lavendel - parfum, bloemig •
Zoete sinaasappelschil - iets muffe citrus, mandarijn, sinaaswit, frissig •
Gagelkatjes - Licht medicinaal, kruidig, eucalyptusassociatie, aardachtig, weeig.
Gagelblad - Vergelijkbaar met katjes, minder eucalyptusassiciatie •
Heidebloemen - Bloemig, kruidig
Jeneverbessen - Sterk, tannine, kruidig, druivenschil
Rozemarijn - zoetig, bloemen, kamfer, kamille, sterk kruidig
Thijm - groen, vers gras, kruidig, eucalyptus, zoetig •
Salie - zoetig, hooi, sterk kruidig, eucalyptus •
Hysop - droog gras, hooi, iets zoet
Hibiscus - rood, zurig, sterke Turkse thee, trekkerig, tannine
Korianderzaad - specerij, niet fris, kruidig, aromatisch